سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه دامغان

کردی, فریبا, سپاهی, علی‌ اصغر, ایزدی کیان, لیلی. (1404). مطالعه شیمی کانی‌ها و دما- فشارسنجی سنگ‌‌های کیانیت‌‌دار در مجموعه دگرگونی منطقه همدان. مجله زمین شیمی ایران, 26(1), 3-18. doi: 10.29252/ijcm.26.1.3
فریبا کردی; علی‌ اصغر سپاهی; لیلی ایزدی کیان. "مطالعه شیمی کانی‌ها و دما- فشارسنجی سنگ‌‌های کیانیت‌‌دار در مجموعه دگرگونی منطقه همدان". مجله زمین شیمی ایران, 26, 1, 1404, 3-18. doi: 10.29252/ijcm.26.1.3
کردی, فریبا, سپاهی, علی‌ اصغر, ایزدی کیان, لیلی. (1404). 'مطالعه شیمی کانی‌ها و دما- فشارسنجی سنگ‌‌های کیانیت‌‌دار در مجموعه دگرگونی منطقه همدان', مجله زمین شیمی ایران, 26(1), pp. 3-18. doi: 10.29252/ijcm.26.1.3
کردی, فریبا, سپاهی, علی‌ اصغر, ایزدی کیان, لیلی. مطالعه شیمی کانی‌ها و دما- فشارسنجی سنگ‌‌های کیانیت‌‌دار در مجموعه دگرگونی منطقه همدان. مجله زمین شیمی ایران, 1404; 26(1): 3-18. doi: 10.29252/ijcm.26.1.3

مطالعه شیمی کانی‌ها و دما- فشارسنجی سنگ‌‌های کیانیت‌‌دار در مجموعه دگرگونی منطقه همدان

مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران
مقاله 1، دوره 26، شماره 1 - شماره پیاپی 69، فروردین 1397، صفحه 3-18    اصل مقاله (4.66 M)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/ijcm.26.1.3
نویسندگان
فریبا کردی؛ علی‌ اصغر سپاهی* ؛ لیلی ایزدی کیان
دانشگاه بوعلی سینا
چکیده
منطقه مورد بررسی در استان همدان و در همسایگی ژرف توده الوند در پهنه سنندج- سیرجان قرار دارد. در همسایگی این توده انواع سنگ­های دگرگونی مجاورتی و ناحیه­ای از درجه پائین تا بالا وجود دارد که شامل انواع شیست­ها، هورنفلس­ها و میگماتیت­هاست. گرچه سنگ­های کیانیت­دار از نظر وسعت، مجموعه سنگی عمده­ای را تشکیل نمی­دهند اما به صورت­های گوناگون (هورنفلس، میگماتیت، رگه­­های کوارتز-کیانیت) برونزد دارند. کیانیت در این سنگ­ها همراه با کانی­های دیگر دگرگونی از جمله آندالوزیت، سیلیمانیت، استارولیت و گاهی کردیریت به همراه زمینه­ای از بیوتیت، مسکویت، کوارتز و گاهی پلاژیوکلاز یافت می­شود. کیانیت­های منطقه همدان را می­توان از نظر چگونگی تشکیل به سه دسته اصلی تقسیم کرد: 1- کیانیت­های موجود در متن سنگ، 2- کیانیت­های رشد یافته در قالب پورفیروبلاست­های آندالوزیت و 3- کیانیت­های تبلور یافته در رگه­های آلومینوسیلیکات­دار. از آنجاکه رشد همزمان سه­تایی یا دوتایی آلومینوسیلیکات­ها در مقاطع نازک دیده نمی­شود، می­توان گفت که آلومینوسیلیکات­ها در وقایع دگرگونی مختلف و در چند نوبت شکل گرفته­اند. دگرگونی ناحیه­ای منطقه بیشتر به نوع بوچان شباهت دارد، اما اضافه شدن کیانیت به مجموعه کانی­شناسی سنگ­ها در بعضی نقاط، مجموعه دگرگونی را متمایل به نوع بارووین کرده است. ترکیب گارنت­های موجود در سنگ­های مورد بررسی بیشتر در قطب آلماندن-اسپسارتین، ترکیب بیوتیت­ها در محدوده­ی سیدروفیلیت و ترکیب پلاژیوکلاز از نوع آندزین است و استارولیت­های منطقه دارای ترکیبی غنی از آهن هستند. بر اساس دماسنجی با استفاده از تک کانی بیوتیت، بیوتیت‌های موجود در مزوسوم میگماتیت‌ها و هورنفلس­های کیانیت­دار دره سیمین به ترتیب میانگین دمایی در حدود 633 و 587 درجه سانتی­گراد و بیوتیت­های موجود در هورنفلس­های­ کیانیت­دار مریانج، دمای 483 درجه سانتی­گراد را نشان می­دهند. بر اساس دماسنجی به روش تبادل کاتیونی زوج کانی گارنت- بیوتیت، میانگین دمای هورنفلس­های کیانیت­دار منطقه مریانج در حدود 524 درجه سانتی­گراد و میانگین دمای میگماتیت‌ها و هورنفلس­های کیانیت­دار دره سیمین به ترتیب در حدود 618 و 580 درجه سانتی­گراد محاسبه شد. در فشارسنجی با استفاده از سامانه­های GPBQ و GASP < /span> فشار میگماتیت­ها­ی کیانیت­دار به ترتیب در حدود 8/3 و 1/4 کیلو بار برآورد می­شود.     
کلیدواژه‌ها
همدان؛ دما- فشارسنجی؛ شیمی کانی؛ میگماتیت؛ هورنفلس؛ کیانیت
مراجع
  1. ‌‌‎[1] Powell R., "Equilibrium Thermodynamics in Petrology, An Introduction", Harper & Row, London (1978).
  2. ‌‌‎[1] Powell R., "Equilibrium Thermodynamics in Petrology, An Introduction", Harper & Row, London (1978).
  3. ‌‌‎[2] Ferry J. M., Spear F. S., "Experimental calibration of the partitioning of Fe and Mg between biotite and garnet. Contrib", Contributions to Mineralogy and Petrology (1978) 66, 113–117.‌‌‎ [DOI:10.1007/BF00372150]
  4. ‌‌‎[2] Ferry J. M., Spear F. S., "Experimental calibration of the partitioning of Fe and Mg between biotite and garnet. Contrib", Contributions to Mineralogy and Petrology (1978) 66, 113–117.‌‌‎ [DOI:10.1007/BF00372150]
  5. [3] Spear F. S., "Metamorphic phase equilibria and pressure- temperature time paths", Mineralogical Society of America. Monograph (1992).
  6. [3] Spear F. S., "Metamorphic phase equilibria and pressure- temperature time paths", Mineralogical Society of America. Monograph (1992).
  7. ‌‌‎[4] Ghent E. D., Stout M. Z., "Geobarometry and Geothermometry of plagioclase-biotitegarnet-muscovite assemblages", Contribiutions to Mineralalogy and Petrolology (1981) 76, 92-97. [DOI:10.1007/BF00373688]
  8. ‌‌‎[4] Ghent E. D., Stout M. Z., "Geobarometry and Geothermometry of plagioclase-biotitegarnet-muscovite assemblages", Contribiutions to Mineralalogy and Petrolology (1981) 76, 92-97. [DOI:10.1007/BF00373688]
  9. ‌‌‎[5] Bhattacharya A., Mazumdar A. C., Sen S. K., "Fe-Mg mixing in cordierite: constraints from natural data and implication for cordierite–garnet geothermometry in granulites", American Mineralogist (1992) 73, 338–344.
  10. ‌‌‎[5] Bhattacharya A., Mazumdar A. C., Sen S. K., "Fe-Mg mixing in cordierite: constraints from natural data and implication for cordierite–garnet geothermometry in granulites", American Mineralogist (1992) 73, 338–344.
  11. ‎[6] Sepahi A. A., Whitney D. L., Baharifar A. A., "Petrogenesis of andalusite- kyanite- silimanite veins and host rocks, Sanandaj- Sirjan metamorphic belt", Journal of Metamorphic Geology (2004) 22, 119- 134. [DOI:10.1111/j.1525-1314.2004.00502.x]
  12. ‎[6] Sepahi A. A., Whitney D. L., Baharifar A. A., "Petrogenesis of andalusite- kyanite- silimanite veins and host rocks, Sanandaj- Sirjan metamorphic belt", Journal of Metamorphic Geology (2004) 22, 119- 134. [DOI:10.1111/j.1525-1314.2004.00502.x]
  13. [7] Baharifar A. A., "Petrology of metamorphic rocks of the Hamedan region", Ph. D. Thesis, Tarbiat-Moallem University (2004), 218 P.
  14. [7] Baharifar A. A., "Petrology of metamorphic rocks of the Hamedan region", Ph. D. Thesis, Tarbiat-Moallem University (2004), 218 P.
  15. [8] Sepahi A. A., Cavosie A., "Isotope thermometry of quartz-aluminosilicate veins of Hamedan area using oxygen stable isotopes", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy (2005) 13, 245-258.
  16. [8] Sepahi A. A., Cavosie A., "Isotope thermometry of quartz-aluminosilicate veins of Hamedan area using oxygen stable isotopes", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy (2005) 13, 245-258.
  17. [9] Molaee-Yeganeh T., "The study of controlling factor of distribution of kyanite in metamorphic and plutonic rocks of the Hamedan region", M. Sc. Thesis, Bu-Ali Sina University (2008), 148 P.
  18. [9] Molaee-Yeganeh T., "The study of controlling factor of distribution of kyanite in metamorphic and plutonic rocks of the Hamedan region", M. Sc. Thesis, Bu-Ali Sina University (2008), 148 P.
  19. [11] Mohajjel M., Sahandi M., "Evolution of northwest of Sanandaj-sirjan zone and introduction of new sub-zones", Geosciences Quarterly (1999) 16, 31-32.
  20. [11] Mohajjel M., Sahandi M., "Evolution of northwest of Sanandaj-sirjan zone and introduction of new sub-zones", Geosciences Quarterly (1999) 16, 31-32.
  21. [12] Sepahi A. A., "Petrology of Alvand plutonic complex with special reference to granitoids" Ph. D. Thesis, Tarbiat-Moallem University (1999), 325 P.
  22. [12] Sepahi A. A., "Petrology of Alvand plutonic complex with special reference to granitoids" Ph. D. Thesis, Tarbiat-Moallem University (1999), 325 P.
  23. [14] Deer W. A., Howie R. A., Zussman J., "An Introduction to the Rock Forming Minerals", Longman, London (1992).
  24. [14] Deer W. A., Howie R. A., Zussman J., "An Introduction to the Rock Forming Minerals", Longman, London (1992).
  25. ‌‌‎[15] Dale J., Holland T. J. B., "Geothermobarometry, P-T paths and metamorphic field gradients of high-P rock from the Adula Nappe, Central Alps", Journal of Metamorphic Geology (2003) 21, 813-829. [DOI:10.1046/j.1525-1314.2003.00483.x]
  26. ‌‌‎[15] Dale J., Holland T. J. B., "Geothermobarometry, P-T paths and metamorphic field gradients of high-P rock from the Adula Nappe, Central Alps", Journal of Metamorphic Geology (2003) 21, 813-829. [DOI:10.1046/j.1525-1314.2003.00483.x]
  27. ‌‌‎[16] Droop G.T.R., Bucher-Nurminen K., "Reaction textures and metamorphic evolution of sapphirine-bearing granulites from the Gruf Complex, Italian Central Alps", Journal of Petrology (1984) 25, 766-803. [DOI:10.1093/petrology/25.3.766]
  28. ‌‌‎[16] Droop G.T.R., Bucher-Nurminen K., "Reaction textures and metamorphic evolution of sapphirine-bearing granulites from the Gruf Complex, Italian Central Alps", Journal of Petrology (1984) 25, 766-803. [DOI:10.1093/petrology/25.3.766]
  29. ‌‎[17] Henry D.J., Guidotti, C.V., "Titanium in biotite from metapelitic rocks: Temperature effects, crystal-chemical controls, and petrologic applications", American Mineralogist (2002) 87 375-382. [DOI:10.2138/am-2002-0401]
  30. ‌‎[17] Henry D.J., Guidotti, C.V., "Titanium in biotite from metapelitic rocks: Temperature effects, crystal-chemical controls, and petrologic applications", American Mineralogist (2002) 87 375-382. [DOI:10.2138/am-2002-0401]
  31. ‌‌‎[18] Henry D.J., Guidotti C.V., Thomson J.A., "The Ti-saturation surface for low-to-medium pressure metapelitic biotites: implications for geothermometry and Ti substitution mechanisms implications for geothermometry and Ti-substitution mechanisms", American Mineralogist (2005) 90, 316-328. [DOI:10.2138/am.2005.1498]
  32. ‌‌‎[18] Henry D.J., Guidotti C.V., Thomson J.A., "The Ti-saturation surface for low-to-medium pressure metapelitic biotites: implications for geothermometry and Ti substitution mechanisms implications for geothermometry and Ti-substitution mechanisms", American Mineralogist (2005) 90, 316-328. [DOI:10.2138/am.2005.1498]
  33. ‌‌‎[19] Thompson A. B., "Mineral reaction in olitic rocks: 1 Prediction in P–T–X (Fe–Mg) phase relations. II. Calculations of some P–T–X (Fe–Mg) phase relations", American Journal of Science (1976) 276, 401-454.
  34. ‌‌‎[19] Thompson A. B., "Mineral reaction in olitic rocks: 1 Prediction in P–T–X (Fe–Mg) phase relations. II. Calculations of some P–T–X (Fe–Mg) phase relations", American Journal of Science (1976) 276, 401-454.
  35. ‌‌‎[20] Goldman D. S. Y., Albee A.L., "Correlation of Mg/Fe partitioning between garnet and biotite with 18O/16O partitioning between quartz and magnetite", American Journal of Science (1977) 277, 750-767. [DOI:10.2475/ajs.277.6.750]
  36. ‌‌‎[20] Goldman D. S. Y., Albee A.L., "Correlation of Mg/Fe partitioning between garnet and biotite with 18O/16O partitioning between quartz and magnetite", American Journal of Science (1977) 277, 750-767. [DOI:10.2475/ajs.277.6.750]
  37. ‌‌‎[21] Hodges K. V. Y., Spear F. S., "Geothermometry, geobarometry and the Al2SiO5 triple point at Mt. Moosilauke, New Hampshire", American Mineralogis (1982) 67, 1118-1134.
  38. ‌‌‎[21] Hodges K. V. Y., Spear F. S., "Geothermometry, geobarometry and the Al2SiO5 triple point at Mt. Moosilauke, New Hampshire", American Mineralogis (1982) 67, 1118-1134.
  39. ‌‌‎[22] Perchuk L. L. Y., Larent'eva I. V., "Experimental investigation of exchange equilibria in the system cordierite-garnet-biotite. In: S.K. Saxena (Ed) Kinetics and Equilibrium in Mineral Reactions", Advances in Physical Geochemistry (1983) 3, 199-239.
  40. ‌‌‎[22] Perchuk L. L. Y., Larent'eva I. V., "Experimental investigation of exchange equilibria in the system cordierite-garnet-biotite. In: S.K. Saxena (Ed) Kinetics and Equilibrium in Mineral Reactions", Advances in Physical Geochemistry (1983) 3, 199-239.
  41. [23] Ganguly J., Saxena S. K., "Mixing properties of aluminosilicate gamets: constraints from natural and cxperimental data, and applicationst o geothermo-barometry", American Mineralogist (1984) 69, 88-97.
  42. [23] Ganguly J., Saxena S. K., "Mixing properties of aluminosilicate gamets: constraints from natural and cxperimental data, and applicationst o geothermo-barometry", American Mineralogist (1984) 69, 88-97.
  43. ‌‌‎[24] Perchuk L. L., Aranovich L. Ya., Podlesskii K. K., Lavrenteva I. V., "Precambrain granulites of the Alden Shield, eastern Siberia USSR", Journal Metamorphic Geololgy, (1985) 3, 265–310. [DOI:10.1111/j.1525-1314.1985.tb00321.x]
  44. ‌‌‎[24] Perchuk L. L., Aranovich L. Ya., Podlesskii K. K., Lavrenteva I. V., "Precambrain granulites of the Alden Shield, eastern Siberia USSR", Journal Metamorphic Geololgy, (1985) 3, 265–310. [DOI:10.1111/j.1525-1314.1985.tb00321.x]
  45. ‌‌‎[25] Indares A. Y., Martignole J., "Biotite-garnet geothermometry in granulite facies: the influence of Ti and Al in biotite", American Mineralogist (1985) 70, 272-278.
  46. ‌‌‎[25] Indares A. Y., Martignole J., "Biotite-garnet geothermometry in granulite facies: the influence of Ti and Al in biotite", American Mineralogist (1985) 70, 272-278.
  47. ‌‌‎[26] Dasgupta S., Sengupta P., Guha D., Fukuoka M., "A refined garnet–biotite Fe–Mg exchange geothermometer and its application in amphibolites and granulites", Contributions to Mineralogy and Petrology (1991) 109, 130–137. [DOI:10.1007/BF00687206]
  48. ‌‌‎[26] Dasgupta S., Sengupta P., Guha D., Fukuoka M., "A refined garnet–biotite Fe–Mg exchange geothermometer and its application in amphibolites and granulites", Contributions to Mineralogy and Petrology (1991) 109, 130–137. [DOI:10.1007/BF00687206]
  49. ‌‌‎[27] Reche J., Martinez Francisco J., "An Excel spreadsheet for thermobarometric calculations in metapelitic rocks", Computers & Geosciences (1996) 22, 775-784. [DOI:10.1016/0098-3004(96)00007-6]
  50. ‌‌‎[27] Reche J., Martinez Francisco J., "An Excel spreadsheet for thermobarometric calculations in metapelitic rocks", Computers & Geosciences (1996) 22, 775-784. [DOI:10.1016/0098-3004(96)00007-6]
  51. [28] Hoisch T. D., "Equilibria within the mineral assemblage quartz + muscovite + biotite + garnet + plagioclase, and implications for the mixing properties of octahedrally-coordinated cations in muscovite and biotite", Contributions to Mineralogy and Petrology 108 (1990) 43-54. [DOI:10.1007/BF00307325]
  52. [28] Hoisch T. D., "Equilibria within the mineral assemblage quartz + muscovite + biotite + garnet + plagioclase, and implications for the mixing properties of octahedrally-coordinated cations in muscovite and biotite", Contributions to Mineralogy and Petrology 108 (1990) 43-54. [DOI:10.1007/BF00307325]
  53. ‌‌‎[29] Newton R. C. Y., Haselton H.T., "Thermodynamics of the garnet-plagioclase-Al2SiO5-quartz geobarometer. In: R.C. Newton A. Navrotsky, and B. J. Wood (Eds) "Thermodynamics of Minerals and Melts". Advances in Physical Geochemisty (1981) 1, 129-145.
  54. ‌‌‎[29] Newton R. C. Y., Haselton H.T., "Thermodynamics of the garnet-plagioclase-Al2SiO5-quartz geobarometer. In: R.C. Newton A. Navrotsky, and B. J. Wood (Eds) "Thermodynamics of Minerals and Melts". Advances in Physical Geochemisty (1981) 1, 129-145.
  55. [30] Hodges K. V. y., Crowley P. D., "Error estimation and empirical geothermobarometry for pelitic systems", American Mineralogist (1985) 70, 702-709.
  56. [30] Hodges K. V. y., Crowley P. D., "Error estimation and empirical geothermobarometry for pelitic systems", American Mineralogist (1985) 70, 702-709.
  57. ‌‌‎‌‌‎[31] Koziol A. M., Newton R. C., "Grossular activity-composition relationships in ternary garnets determined by reserved displaced-equilibrium experiments", Contributions to Mineralogy and Petrology (1989) 103, 423-433. [DOI:10.1007/BF01041750]
  58. ‌‌‎‌‌‎[31] Koziol A. M., Newton R. C., "Grossular activity-composition relationships in ternary garnets determined by reserved displaced-equilibrium experiments", Contributions to Mineralogy and Petrology (1989) 103, 423-433. [DOI:10.1007/BF01041750]
  59. ‌‌‎[32] Koziol A. M. Y., Newton R. C., "Redetermination of the anorthite breakdown reaction and improvement of the plagioclase-garnet-Al2SiO5-quartz geobarometer", American Mineralogist (1988) 73, 216-223.
  60. ‌‌‎[32] Koziol A. M. Y., Newton R. C., "Redetermination of the anorthite breakdown reaction and improvement of the plagioclase-garnet-Al2SiO5-quartz geobarometer", American Mineralogist (1988) 73, 216-223.
  61. ‌‌‎[33] Yardly B.W.D., "An introduction to metamorphic petrology", Longman (1991) 248 p.
  62. ‌‌‎[33] Yardly B.W.D., "An introduction to metamorphic petrology", Longman (1991) 248 p.
  63. ‌‌‎[34] Kerrick D.M., Spear J.A., "The role of minor element solid solution on the andalusit-silimanit equilibrium in metapelites and peraluminous granitaids", American Journal of Science (1988) 288, 152-192. [DOI:10.2475/ajs.288.2.152]
  64. ‌‌‎[34] Kerrick D.M., Spear J.A., "The role of minor element solid solution on the andalusit-silimanit equilibrium in metapelites and peraluminous granitaids", American Journal of Science (1988) 288, 152-192. [DOI:10.2475/ajs.288.2.152]
  65. ‌‌‎[35] Holdoway M.J., "Stability of andalusite and the aluminum silicate phase diagram", American Journal of Science (1971) 271, 881–892.
  66. ‌‌‎[35] Holdoway M.J., "Stability of andalusite and the aluminum silicate phase diagram", American Journal of Science (1971) 271, 881–892.
  67. ‌‌‎[36] Ganguly J., "Chloritoid stability and related parageneses: theory experiments and applications", American Journal of Science (1996) 267, 910-944.
  68. ‌‌‎[36] Ganguly J., "Chloritoid stability and related parageneses: theory experiments and applications", American Journal of Science (1996) 267, 910-944.
  69. ‌‌‎[37] Thompson A.B., "Calc–silicate diffusion zones between marble and politic schist", Journal of Petrology (1975) 16, 314-346.
  70. ‌‌‎[37] Thompson A.B., "Calc–silicate diffusion zones between marble and politic schist", Journal of Petrology (1975) 16, 314-346.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 198
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 135