سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه دامغان

احمدی, علی اکبر, عابدینی, علی, باقری, ساسان, کلاگری, علی اصغر. (1404). کانی‌شناسی و زمین‌شیمی عناصر جزئی ذخیره کائولن رود‌ معجن، شمال‌غرب تربت‌‌حیدریه، شمال‌شرق ایران. مجله زمین شیمی ایران, 29(4), 719-732. doi: 10.52547/ijcm.29.4.719
علی اکبر احمدی; علی عابدینی; ساسان باقری; علی اصغر کلاگری. "کانی‌شناسی و زمین‌شیمی عناصر جزئی ذخیره کائولن رود‌ معجن، شمال‌غرب تربت‌‌حیدریه، شمال‌شرق ایران". مجله زمین شیمی ایران, 29, 4, 1404, 719-732. doi: 10.52547/ijcm.29.4.719
احمدی, علی اکبر, عابدینی, علی, باقری, ساسان, کلاگری, علی اصغر. (1404). 'کانی‌شناسی و زمین‌شیمی عناصر جزئی ذخیره کائولن رود‌ معجن، شمال‌غرب تربت‌‌حیدریه، شمال‌شرق ایران', مجله زمین شیمی ایران, 29(4), pp. 719-732. doi: 10.52547/ijcm.29.4.719
احمدی, علی اکبر, عابدینی, علی, باقری, ساسان, کلاگری, علی اصغر. کانی‌شناسی و زمین‌شیمی عناصر جزئی ذخیره کائولن رود‌ معجن، شمال‌غرب تربت‌‌حیدریه، شمال‌شرق ایران. مجله زمین شیمی ایران, 1404; 29(4): 719-732. doi: 10.52547/ijcm.29.4.719

کانی‌شناسی و زمین‌شیمی عناصر جزئی ذخیره کائولن رود‌ معجن، شمال‌غرب تربت‌‌حیدریه، شمال‌شرق ایران

مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران
مقاله 1، دوره 29، شماره 4 - شماره پیاپی 84، دی 1400، صفحه 719-732    اصل مقاله (3.72 M)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.52547/ijcm.29.4.719
نویسندگان
علی اکبر احمدی1؛ علی عابدینی* 1؛ ساسان باقری2؛ علی اصغر کلاگری3
1دانشگاه ارومیه
2دانشگاه سیستان و بلوچستان
3دانشگاه تبریز
چکیده
ذخیره کائولن رود معجن در 35 کیلومتری شمال­غرب شهر تربت­حیدریه، استان خراسان­ رضوی، در زیرپهنه قطعه کویر بزرگ واقع است. شواهد صحرایی و نتایج آزمایشگاهی نشان می­دهند که این ذخیره از نظر زایشی در ارتباط با دگرسانی سنگ­های آندزیت­بازالتی (ائوسن پیشین) است. نمونه­ها با روش­های تجزیه­ای مختلف پراش پرتوی ایکس (XRD)، طیف­سنجی پراکندگی انرژی پرتوی x (EDS)، میکروسکوپی الکترونی روبشی اثر میدانی (FE-SEM)، گرماسنجی تفاضلی (DTA) و گرما وزن­سنجی TGA))  بررسی شدند. بر اساس نتایج، کائولینیت، ایلیت، هالویزیت، کوارتز، آلونیت و مسکوویت فازهای کانیایی اصلی و  هماتیت، پیریت، روتیل، گالن، باریت، کلسیت، بیوتیت، آپاتیت، تیتانومگنتیت و تیتان­اوژیت فازهای کانیایی فرعی در این ذخیره هستند. محاسبات تعادل جرم عناصر با فرض Al به عنوان عنصر شاخص کم­تحرک آشکار می­کنند که گسترش فرآیند کائولینیتی­شدن سنگ­های آندزیت­بازالتی در رود­ معجن با غنی­شدگی Pb، تهی­شدگی عناصری مانند Cs، Rb، Cu، Zn و Sr و شستشو و تثبیت عناصری چون Hf، Ba، Zr، V، Th، Ta، Nb، Ga، Cr،Co  و Ni همراه بوده است. در بین لانتانیدها، فقطCe  کاهش جرم را تجربه کرده­ است و بقیه عناصر هر دو رفتار افزایشی و کاهشی را طی فرآیندهای کائولینیتی­شدن به نمایش می­گذارند. الگوی توزیع عناصر خاکی نادر بهنجارشده به کندریت نشان از جدایش و غنی­شدگی عناصر خاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) دارد. نتایج به دست آمده آشکار می­کنند که رفتار عناصر جزئی طی تشکیل ذخیره کائولن رود­معجن وابسته به عواملی چون تغییر دما، شیمی سیال کانی­ساز، اختلاف در شدت دگرسانی، جذب سطحی، روبش، کنترل کانیایی و فراوانی یون­های کمپلکس­ساز بوده است. ضرایب همبستگی بین عناصر نشان از نقش کانی­های رسی، فسفات­های ثانویه، روتیل، اکسیدهای منگنز، مسکوویت و ایلیت در توزیع و تثبیت لانتانیدها دارد. رخداد بی­هنجاری منفی Eu و Ce در نمونه­های کائولن به ترتیب بیانگر دگرسانی کانی­های پلاژیوکلاز موجود در سنگ اولیه آندزیت­بازالتی توسط سیال­های دما بالا و کاهش فوگاسیته اکسیژن طی گسترش ذخیره کائولن رود معجن است.    
کلیدواژه‌ها
ذخیره کائولن؛ کانی‌شناسی؛ زمین‌شیمی عناصر جزئی؛ تعادل جرم؛ رود معجن؛ تربت‌حیدریه
مراجع
  1. [1] Karimpour M., Saadat S., Malekzadeh Shsfaroudi, A., "Identification and introduction of Fe oxides Cu-Au and magnetite mineralization related to Khaf-Kashmar-Bardaskan volcanic-plutonic belt", 21th Earth Science Conference, Tehran, Iran (2002).
  2. [1] Karimpour M., Saadat S., Malekzadeh Shsfaroudi, A., "Identification and introduction of Fe oxides Cu-Au and magnetite mineralization related to Khaf-Kashmar-Bardaskan volcanic-plutonic belt", 21th Earth Science Conference, Tehran, Iran (2002).
  3. [2] Behroozi A., Alavi Naeeni M., "Geologic map of Fayzabad, scale1:100000", Geological Survey of Iran (1987).
  4. [2] Behroozi A., Alavi Naeeni M., "Geologic map of Fayzabad, scale1:100000", Geological Survey of Iran (1987).
  5. [3] Rezaie H., Tale Fazel E., Niroomand S., "Mineralization and ore genesis of the Baharieh Cu deposit (NE Kashmar) based on mineralogy, geochemistry and fluid inclusion evidences", Scientific Quarterly Journal, Geosciences 28 (2019) 43-58.
  6. [3] Rezaie H., Tale Fazel E., Niroomand S., "Mineralization and ore genesis of the Baharieh Cu deposit (NE Kashmar) based on mineralogy, geochemistry and fluid inclusion evidences", Scientific Quarterly Journal, Geosciences 28 (2019) 43-58.
  7. [4] Shafaii Moghadam H., Li X. H., Ling X. X., Santos J. F., Sternd R. J., Li Q. L., Ghorbani G., "Eocene Kashmar granitoids (NE Iran): Petrogenetic constraints from U-Pb zircon geochronology and isotope geochemistry", Lithos 216-217 (2015) 118-135. [DOI:10.1016/j.lithos.2014.12.012]
  8. [4] Shafaii Moghadam H., Li X. H., Ling X. X., Santos J. F., Sternd R. J., Li Q. L., Ghorbani G., "Eocene Kashmar granitoids (NE Iran): Petrogenetic constraints from U-Pb zircon geochronology and isotope geochemistry", Lithos 216-217 (2015) 118-135. [DOI:10.1016/j.lithos.2014.12.012]
  9. [5] Brown M., Gallagher P., "Handbook of Thermal Analysis and Calorimetry, Volume 2. Applications to Inorganic and Miscellaneous Materials", Elsevier Science (2003) 1-492.
  10. [5] Brown M., Gallagher P., "Handbook of Thermal Analysis and Calorimetry, Volume 2. Applications to Inorganic and Miscellaneous Materials", Elsevier Science (2003) 1-492.
  11. [6] Gresens R. L., "Composition-volume relationships of metasomatism", Chemical Geology 2 (1967) 47-55. [DOI:10.1016/0009-2541(67)90004-6]
  12. [6] Gresens R. L., "Composition-volume relationships of metasomatism", Chemical Geology 2 (1967) 47-55. [DOI:10.1016/0009-2541(67)90004-6]
  13. [7] Grant J. A., " Isocon analysis: A brief review of the method and applications", Physics and Chemistry of the Earth 30 (2005) 997-1004. [DOI:10.1016/j.pce.2004.11.003]
  14. [7] Grant J. A., " Isocon analysis: A brief review of the method and applications", Physics and Chemistry of the Earth 30 (2005) 997-1004. [DOI:10.1016/j.pce.2004.11.003]
  15. [8] Nesbitt H. W., "Mobility and fractionation of rare earth elements during weathering of a granodiorite", Nature 279 (1979) 206-210. [DOI:10.1038/279206a0]
  16. [8] Nesbitt H. W., "Mobility and fractionation of rare earth elements during weathering of a granodiorite", Nature 279 (1979) 206-210. [DOI:10.1038/279206a0]
  17. [9] MacLean W. H., Kranidiotis P., "Immobile elements as monitors of mass transport in hydrothermal alteration: Phelps Dodge massive sulfde deposit, Matagami", Economic Geology 82 (1987) 951-962. [DOI:10.2113/gsecongeo.82.4.951]
  18. [9] MacLean W. H., Kranidiotis P., "Immobile elements as monitors of mass transport in hydrothermal alteration: Phelps Dodge massive sulfde deposit, Matagami", Economic Geology 82 (1987) 951-962. [DOI:10.2113/gsecongeo.82.4.951]
  19. [10] MacLean W. H., "Mass change calculations in altered rock series", Mineralium Deposita 25(1990) 44-49. [DOI:10.1007/BF03326382]
  20. [10] MacLean W. H., "Mass change calculations in altered rock series", Mineralium Deposita 25(1990) 44-49. [DOI:10.1007/BF03326382]
  21. [11] Nesbitt H. W., Markovics G., "Weathering of granodioritic crust, long-term storage of elements in weathering profiles, and petrogenesis of siliciclastic sediments", Geochimica et Cosmochimica Acta 61 (1997) 1653-1670. [DOI:10.1016/S0016-7037(97)00031-8]
  22. [11] Nesbitt H. W., Markovics G., "Weathering of granodioritic crust, long-term storage of elements in weathering profiles, and petrogenesis of siliciclastic sediments", Geochimica et Cosmochimica Acta 61 (1997) 1653-1670. [DOI:10.1016/S0016-7037(97)00031-8]
  23. [12] Plank T., Langmuir C. H., "The chemical composition of subducting sediment and its consequences for the crust and mantle", Chemical Geology 145 (1988) 325-394. [DOI:10.1016/S0009-2541(97)00150-2]
  24. [12] Plank T., Langmuir C. H., "The chemical composition of subducting sediment and its consequences for the crust and mantle", Chemical Geology 145 (1988) 325-394. [DOI:10.1016/S0009-2541(97)00150-2]
  25. [13] Abedini A., "Mineralogy and geochemistry of the Hizeh-Jan kaolin deposit, northwest of Varzaghan, East-Azarbaidjan Province, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24 (2017) 647-660.
  26. [13] Abedini A., "Mineralogy and geochemistry of the Hizeh-Jan kaolin deposit, northwest of Varzaghan, East-Azarbaidjan Province, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24 (2017) 647-660.
  27. [14] Ndjigui P., Bilong P., Bitom D., Dia A., "Mobilization and redistribution of major and trace elements in two weathering profiles developed on serpentinites in the Lomie ultramafic complex, southeast Cameroon", Journal of African Earth Sciences 50 (2008) 305-328. [DOI:10.1016/j.jafrearsci.2007.10.006]
  28. [14] Ndjigui P., Bilong P., Bitom D., Dia A., "Mobilization and redistribution of major and trace elements in two weathering profiles developed on serpentinites in the Lomie ultramafic complex, southeast Cameroon", Journal of African Earth Sciences 50 (2008) 305-328. [DOI:10.1016/j.jafrearsci.2007.10.006]
  29. [15] Chang-Bock I. M., Sang-Mo K., Chang H., Takagi T., "The geochemical behavior of altered igneous rocks in the Tertiary Gampo Basin, Kyongsang Province, South Korea", Geochemical Journal 36 (2002) 391-407. [DOI:10.2343/geochemj.36.391]
  30. [15] Chang-Bock I. M., Sang-Mo K., Chang H., Takagi T., "The geochemical behavior of altered igneous rocks in the Tertiary Gampo Basin, Kyongsang Province, South Korea", Geochemical Journal 36 (2002) 391-407. [DOI:10.2343/geochemj.36.391]
  31. [16] Salvi S., Williams-Jones A. E., "The role of hydrothermal processes in concentrating high-field strength elements in the Strange Lake peralkaline complex, northeastern Canada", Geochimica et Cosmochimica Acta 60 (1996) 1917-1932. [DOI:10.1016/0016-7037(96)00071-3]
  32. [16] Salvi S., Williams-Jones A. E., "The role of hydrothermal processes in concentrating high-field strength elements in the Strange Lake peralkaline complex, northeastern Canada", Geochimica et Cosmochimica Acta 60 (1996) 1917-1932. [DOI:10.1016/0016-7037(96)00071-3]
  33. [17] Abedini A., " The mineralogical and geochemical control on the distribution and mobilization of trace and rare earth elements during development of argillic alteration zone: A case study from northeast of Kharvana, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 25 (2017) 353-366. [DOI:10.29252/ijcm.25.4.787]
  34. [17] Abedini A., " The mineralogical and geochemical control on the distribution and mobilization of trace and rare earth elements during development of argillic alteration zone: A case study from northeast of Kharvana, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 25 (2017) 353-366. [DOI:10.29252/ijcm.25.4.787]
  35. [18] Fulignati P., Gioncada A., Sbrana A., "Rare earth element (REE) behaviour in the alteration facies of the active magmatichydrothermal system of Vulcano (Aeolian Islands, Italy)", Journal of Volcanology and Geothermal Research 88 (1999) 325-342. [DOI:10.1016/S0377-0273(98)00117-6]
  36. [18] Fulignati P., Gioncada A., Sbrana A., "Rare earth element (REE) behaviour in the alteration facies of the active magmatichydrothermal system of Vulcano (Aeolian Islands, Italy)", Journal of Volcanology and Geothermal Research 88 (1999) 325-342. [DOI:10.1016/S0377-0273(98)00117-6]
  37. [19] Karakaya N., "REE and HFS element behaviour in the alteration facies of the Erenler Dagi Volcanics (Konya, Turkey) and kaolinite occurrence", Journal of Geochemical Exploration 101 (2009) 185-208. [DOI:10.1016/j.gexplo.2008.07.001]
  38. [19] Karakaya N., "REE and HFS element behaviour in the alteration facies of the Erenler Dagi Volcanics (Konya, Turkey) and kaolinite occurrence", Journal of Geochemical Exploration 101 (2009) 185-208. [DOI:10.1016/j.gexplo.2008.07.001]
  39. [20] Schwertmann U., Pfab G., "Structural V and Cr in lateritic iron oxides: genetic implications", Geochimica et Cosmochimica Acta 60 (1996) 4279-4283. [DOI:10.1016/S0016-7037(96)00259-1]
  40. [20] Schwertmann U., Pfab G., "Structural V and Cr in lateritic iron oxides: genetic implications", Geochimica et Cosmochimica Acta 60 (1996) 4279-4283. [DOI:10.1016/S0016-7037(96)00259-1]
  41. [21] Taylor Y, McLennan S. M., "The continental crust: Its composition and evolution", 1st ed. Oxford, UK: Blackwell (1985).
  42. [21] Taylor Y, McLennan S. M., "The continental crust: Its composition and evolution", 1st ed. Oxford, UK: Blackwell (1985).
  43. [22] Patino L. C., Velbel M. A., Price J. R., Wade, J. A., "Trace element mobility during spheroidal weathering of basalts and andesites in Hawaii and Guatemala", Chemical Geology 202 (2003) 343-364. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2003.01.002]
  44. [22] Patino L. C., Velbel M. A., Price J. R., Wade, J. A., "Trace element mobility during spheroidal weathering of basalts and andesites in Hawaii and Guatemala", Chemical Geology 202 (2003) 343-364. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2003.01.002]
  45. [23] Siahcheshm K., Abedini A., Shahsavari M, "Mineralogy and geochemistry of REEs in Anbagh alterd sketch, east of Ahar, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24 (2017) 703-714.
  46. [23] Siahcheshm K., Abedini A., Shahsavari M, "Mineralogy and geochemistry of REEs in Anbagh alterd sketch, east of Ahar, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24 (2017) 703-714.
  47. [24] Abedini A., Calagari A. A., "Geochemical characteristics of the Arabsah kaolin deposit, Takab geothermal field, NW Iran", Arabian Journal of Geosciences 9 (2016) 1-16. [DOI:10.1007/s12517-016-2572-x]
  48. [24] Abedini A., Calagari A. A., "Geochemical characteristics of the Arabsah kaolin deposit, Takab geothermal field, NW Iran", Arabian Journal of Geosciences 9 (2016) 1-16. [DOI:10.1007/s12517-016-2572-x]
  49. [25] Burnham A. D., Berry A. J., "The effect of oxygen fugacity, melt composition, temperature and pressure on the oxidation state of cerium in silicate melts", Chemical Geology 366 (2014) 52-60. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2013.12.015]
  50. [25] Burnham A. D., Berry A. J., "The effect of oxygen fugacity, melt composition, temperature and pressure on the oxidation state of cerium in silicate melts", Chemical Geology 366 (2014) 52-60. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2013.12.015]
  51. [26] Mondillo N., Boni M., Balassone G., Spoleto S., Stellato F., Marino A., Santoro L., Spratt J., "Rare earth elements (REE)-minerals in the Silius fluorite vein system (Sardinia, Italy)", Ore Geology Reviews 74 (2106) 211-224. [DOI:10.1016/j.oregeorev.2015.11.016]
  52. [26] Mondillo N., Boni M., Balassone G., Spoleto S., Stellato F., Marino A., Santoro L., Spratt J., "Rare earth elements (REE)-minerals in the Silius fluorite vein system (Sardinia, Italy)", Ore Geology Reviews 74 (2106) 211-224. [DOI:10.1016/j.oregeorev.2015.11.016]
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 205
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 140